Structureel onrecht

De wapens van het licht speelt zich af aan het einde van de achttiende en het begin van de negentiende eeuw. In een Brits dorp, dat garen levert aan lakenwevers, woedt een stille maar intense klassenstrijd. Vooral vrouwen werken er aan het spinnenwiel, in omstandigheden die vandaag onmenselijk zouden worden genoemd.

Vanaf de eerste pagina worden we geconfronteerd met schrijnend onrecht: armoede, uitbuiting en straffeloosheid bepalen het leven van de gewone dorpeling. Neem Sal, een jonge vrouw wiens man omkomt bij een ongeluk veroorzaakt door een adellijke heer. Ze krijgt geen compensatie, maar wordt gedwongen dag en nacht te werken en haar zevenjarige zoon als hulpjongen af te staan aan diezelfde heer. Haar moed en assertiviteit worden haar uiteindelijk fataal: ze wordt verbannen naar Kingsbridge, waar het grootste deel van het verhaal zich afspeelt.

Hoewel het onrecht gruwelijk en bij momenten hartverscheurend is, biedt het boek ook nuance. Follett toont ons de structuren van macht en onmacht, en laat zien dat ook binnen die machtsstructuren verschil bestaat. Zo maken we kennis met de methodistenbeweging, die – in tegenstelling tot de Anglicaanse Kerk – ruimte biedt voor inspraak, gelijkwaardigheid en democratisch leiderschap. Binnen die beweging ontstonden ook de eerste fabrieken waar de komst van machines niet meteen leidde tot opstand, omdat men luisterde naar de werknemers. In schril contrast daarmee staan de werkgevers die blind de winst nastreefden, wat vaak leidde tot protesten en het kapotmaken van machines.

Ook de migratie van een groep Ieren wordt genuanceerd belicht. Aanvankelijk overheersen vooroordelen, maar geleidelijk groeit er begrip en ontstaat integratie – een proces dat herkenbaar is in onze huidige maatschappij.

Sommige scènes zijn ronduit huiveringwekkend. Een jongen van vijftien bijvoorbeeld, wordt opgehangen voor het stelen van een paar linten, puur uit honger. Jonge mannen verdwijnen door de beruchte ronselaars, die dronken slachtoffers tot de marine dwingen. Een vrouw van dertig wordt voor veertien jaar naar Australië verbannen omdat ze het durft op te nemen tegen een machtige industrieel. Corruptie, machtsmisbruik en vriendjespolitiek zijn schering en inslag.

Toch is het niet alleen kommer en kwel. Follett toont ook het begin van emancipatie: de opkomst van vakbonden, de solidariteit tussen lakenwevers, en de sociale vooruitgang die met veel strijd wordt bevochten.

Een terugkerend thema is de neerbuigende houding van mannen tegenover vrouwen. Het komt naar voren in ongelukkige huwelijken, overspel en vooral het systematisch onderschatten van vrouwelijke kracht en intelligentie. Hoewel er ook vrouwen optreden die onbeschaamd mannen manipuleren!

Hoewel het boek veel personages telt, weet Follett elk van hen levendig neer te zetten, met duidelijke motieven en emoties. Zijn schrijfstijl is toegankelijk: geen complexe zinsconstructies of vergezochte metaforen, maar trefzekere taal. Elke bladzijde schetst een levendig tafereel, alsof je er zelf bij bent.

Dat Follett zich laat bijstaan door geschiedkundige adviseurs is duidelijk. Zo is de beschrijving van de Slag bij Waterloo rijk aan militaire, geografische én menselijke details.

Na één boek van Ken Follett ben je verkocht. Zijn romans brengen geschiedenis tot leven – groots én intens menselijk.