Buitenlanders in Parijs
Samuel Beckett, James Joyce, Henry Miller: enkele namen die de literaire geschiedenis ingingen en op zeker moment tijdens hun leven langs Parijs passeerden om daar literaire roem te vergaren — of alleszins te zoeken. Parijs heeft de voorbije eeuw heel wat kunstenaars aangetrokken; sommigen uit noodzaak omdat ze om politieke redenen moesten vluchten uit hun eigen land, andere omdat ze intellectuele en ethische vrijheden zochten die hun omgeving niet kon bieden. Die rol heeft Parijs vandaag niet meer, en het hele land verzinkt gaandeweg in een pathetisch provincialisme en een hang naar die voormalige politieke en morele grootheid die het lange tijd had.
Parijs heeft ook heel wat Nederlandse en Belgische kunstenaars aangetrokken, die gedurende lange perioden de grootste groep buitenlandse artiesten in residentie waren. Het boek van Eric Min overloopt een periode van een eeuw, van 1850 tot 1950, ongetwijfeld de meest vruchtbare tijd voor de cultuur van en in Parijs. Bekende maar ook minder bekende namen passeren, sommige bestemd om eeuwige roem te vergaren, andere om zelfs tijdens hun leven al vergeten te worden (en in het beste geval jaren later weer uit de vergetelheid te worden gered).
Wat de meeste van die kunstenaars niet thuis konden vinden, zelfs niet in Amsterdam of Brussel, was een intellectuele en esthetische vrijheid, los van traditie, gezag en religie. Vele inwijkelingen hebben op die manier de cultuur van de Franse hoofdstad mee helpen scheppen — een detail waar de meeste Fransen vandaag waarschijnlijk snel overheen zullen stappen. Maar namen als Félicien Rops, Emile Verhaeren, Kees van Dongen, Mondriaan en Hugo Claus blijven resoneren, indien niet in de Franse cultuur dan alleszins wel international en zeker in hun thuisland.
Door naar Parijs uit te wijken (in die eeuw een avontuur, en niet alleen in financieel opzicht) namen deze kunstenaars een zeker risico. Ze zouden waarschijnlijk nooit de intellectuele hoogte bereikt hebben indien ze braaf thuis waren gebleven. Dankzij dit gedegen, diepgravende overzicht, toont Eric Min aan dat ‘onze’ bijdrage tot de Europese cultuur niet min is geweest, dankzij een unieke mengeling van Noordelijke koppigheid en Franse laissez-faire.
