Op de klippen

Sinds haar succesvolle Old Filth-trilogie (2004-2013) is Jane Gardam (1928) geen onbekende meer bij de Nederlandstalige lezers.

Gelukkig worden haar eerder geschreven romans nu ook vertaald, en kunnen we nog meer genieten van haar laconieke, rake schrijfstijl.

"Op de klippen" stond in 1978 op de shortlist voor de Booker Prize. De oorspronkelijke titel is "God on the rocks", de Nederlandse vertaling geeft als metafoor beter de inhoud van het boek weer. Jane Gardam (1928) kreeg tweemaal de Costa Book Award (1981 en 1991).

Het verhaal "Op de klippen" gaat over het op de klippen lopen van een huwelijk en over de wijze waarop een kind uit een strikt religieus gezin met haar omgeving omgaat.

Eén lange zomer in de jaren dertig. Het leven van de jonge Margaret Marsh verandert plots wanneer Lydia, een wereldwijs en wulps dienstmeisje, bij Margarets religieuze familie intrekt. De komst van de excentrieke Lydia – de fleurige paradijsvogel in het sombere huis – zal de gezinsleden elk op een eigen manier totaal uit balans brengen.

Na de geboorte van Margarets broertje worden ze elke woensdag het huis uit gestuurd om samen van de idyllische Engelse kust te genieten.

Wanneer Margaret tijdens een van deze tripjes in een boom klimt en een verwaarloosd landhuis ziet liggen, is ze geïntrigeerd. Het landhuis en zijn ongewone bewoners trekken haar steeds meer aan en laten een hele andere realiteit zien: namelijk dat de wereld lang niet zo keurig is als ze altijd had gedacht. Margaret komt van de ene vreemde wereld in de andere terecht.

Ze ontmoet er uitsluitend volwassenen, maar geen ervan lijkt zich als dusdanig te gedragen. Margaret heeft de Bijbelteksten van A tot Z uit haar hoofd geleerd en confronteert hiermee haar omgeving, waar zich hele vreemde situaties voordoen. Op een verbaasde manier bekijkt en vergelijkt ze hen en probeert ze betekenis te geven aan de wereld om zich heen.

Hoewel Margaret steeds in het middelpunt van het verhaal staat, wisselt het vertelperspectief tussen de personages. De personages worden zorgvuldig opgebouwd. Wat eerst een totaal absurde karaktertrek leek, krijgt betekenis wanneer je door de ogen van dat personage kijkt.

Met "Op de klippen" lezen we Gardam in volle glorie, compleet met tragikomische scènes, warmte, wijsheid en intrigerende perspectieven.

Op de klippen mist de stilistisch betere opbouw van Gardams latere werk, maar haar humoristische beschrijving van alledaagse taferelen en de sublieme karakterschetsen van personages zijn reeds aanwezig!

Jane Gardam: Op de klippen, Cossee, Amsterdam 2019, 218 p. ISBN 9789059368743. Vertaling van God on the rocks door Gerda Baardman en Kitty Pouwels. Distributie Pelckmans Uitgevers