Leestip van Bieke Janssens
Lezen is op ontdekking gaan; is reizen in tijd en ruimte; is in het hoofd kruipen van de auteur en in het lijf van een personage.

Huiveringwekkende herinneringen, op magistrale wijze door Brouwers in woord en beeld gezet. Om even te laten bezinken...

5 juli 2022

Onlangs, in mei 2022, overleed Jeroen Brouwers. Geen beter moment, toch, om deze gelauwerde auteur te herdenken door een van zijn boeken te lezen, vond ik. In de bib ontleende ik ‘Bezonken rood’ uit 1980 omdat het prachtige gedicht over de wind waarmee de roman begint - zoals ik gehoord had op de radio - me zo had beroerd. Dat gedicht van 10 regels had Brouwers naar eigen zeggen in 1970 neergepend maar nooit gebruikt in zijn werk. Tot in Bezonken rood dus en wel omdat het volgens JB paste in een rouwadvertentie. De roman gaat nl. enerzijds over het overlijden van zijn moeder, anderzijds over zijn eigen gevoelloosheid, angsten, paniekaanvallen en eigen obsessie met de dood. Verdriet en genegenheid voor zijn moeder toont JB niet in zijn roman, integendeel, zijn afkeer voor zijn moeder is verbijsterend.
Naarmate je vordert in het boek, krijg je gelukkig geleidelijk aan zicht op de bron van deze negatieve gevoelens. Als vijfjarige zat JB nl. in een Japans oorlogskamp in Indonesië samen met zijn zusje, mama en oma. Hij beschrijft de gruwelijkheden en folteringen van vrouwen in detail waardoor bepaalde paragrafen zo hard binnenkomen dat ik er snel overheen las. Het is duidelijk dat deze beelden in het geheugen van JB gegrift staan en hem met een trauma hebben opgezadeld. Het was uit overlevingsdrang dat hij een manier moest vinden om niet meer te moeten ‘voelen’, om eelt te kweken in zijn hart, zo traumatisch zijn zijn herinneringen aan de kampgebeurtenissen. Decennia lang nam JB “emotiedumpers” voor zijn angsten, kon hij niet liefhebben en verlangde hij naar de dood.
Met dit boek hoopte hij trouwens, naar eigen zeggen, deze kwellende herinneringen van zich af te kunnen schrijven ‘alsof ze van zijn hoofd naar het blad zouden wegvloeien zodat ze hem niet langer zouden martelen’. Als dan ook op verschillende plaatsen de titel verduidelijkt wordt, vallen de puzzelstukjes helemaal op hun plaats.
Het verhaal is in de eerste persoon geschreven en komt heel waarheidsgetrouw over. Toch is het onduidelijk in hoeverre het autobiografisch is. De fragmenten met gedachten, gedichten, weesgegroetjes en metaforen getuigen van een moeilijk leven maar tegelijk van een diepe schoonheid.

‘Bezonken rood’ is een hard maar wondermooi verhaal, dat je ook letterlijk moet laten 'bezinken'.

De roman kende zijn eerste druk in november 1981, zijn vijfstigte in 2020. Hij werd in 12 landen uitgegeven en vertaald en in 1995 bekroond met de Prix Femina etranger voor de beste in Franse vertaling uitgegeven roman.
Lezen maar! :-)

Synopsis

Bij de dood van zijn moeder herinnert de schrijver zich weer de gebeurtenissen in het Jappenkamp die tot een verwijdering tussen hen geleid hebben.

Leestip van Bieke Janssens
Lezen is op ontdekking gaan; is reizen in tijd en ruimte; is in het hoofd kruipen van de auteur en in het lijf van een personage.

Bezonken rood
Titel:
Bezonken rood
Auteur:
Jeroen Brouwers
# pagina's:
152 p.
Genre:
Romans
Uitgeverij:
Uitgeverij Atlas Contact
ISBN:
9789025459024
Materiaal:
Boek
Onderwerp:
Moeder-zoonrelatie, Jeugdherinneringen, Concentratiekampen ; Nederlands-Indië ; Wereldoorlog II
Doelgroep:
Volwassenen

Gerelateerde leestips