Nooit een ogenblik van verveling

Je kunt van de Franse schrijver Laurent Binet niet zeggen dat hij zijn geschiedenis niet kent. Méér nog: hij houdt ervan die geschiedenis naar zijn eigen hand te zetten, en doet dat nu weer, op meesterlijke manier, in Beschavingen (Meulenhoff). De premisse is simpel (en geleend aan een aantal SF-romans van oudere datum uit het subgenre van de alternatieve geschiedenis): Christoffel Columbus slaagt er niet in de ontdekking van de Nieuwe Wereld ten voordele van de Europeanen te laten uitdraaien. Hij mislukt in zijn opdracht, maar geeft de Inka-heerser Atawalpa een goede reden om (na veel avonturen en uit noodzaak) de oversteek te wagen in de andere richting. Op die manier vestigen de Inka’s hun eigen rijk in wat zij als de Nieuwe Wereld zien, en de Europese geschiedenis neemt een heel aparte draai.

Zoals in zijn vorige boeken gooit Binet alle registers daarbij open. Eerder al voerde hij de Franse filosoof Roland Barthes aan als slachtoffer van een misdaadcomplot, nu rukt hij de lezer uit zijn makkelijke stoel en herschrijft de vroege zestiende eeuw. Op schitterende wijze doet hij dat, met historische personages die plots andere rollen spelen, andere complotten moeten smeden, andere allianties moeten aangaan dan hun werkelijke evenknie.

Je moet echter wel een kenner van de periode zijn om van alle scheefgetrokken aspecten in dit boek écht te kunnen genieten — maar ook wie terugvalt op zijn veeleer bescheiden kennis van de Europese geschiedenis, amuseert zich geweldig. Binet laat je als lezer geen moment los, duwt je van de ene ontwikkeling in de andere, laat een plejade aan beroemde en beruchte mensen passeren, deelt hier en daar rake klappen uit aan de pre-kapitalistische en reactionaire christelijke samenleving, en eindigt helemaal bij Cervantes en de slag bij Lepanto.