Vreemd en wonderlijk mooi

Samenvatting (overgenomen van internet) : ‘De hoofdpersoon in deze roman van Thomas Verbogt wil graag een verbond vormen met Sander, zijn pleegbroer, maar dat lukt niet. Er staat iets in de weg – iets wat hij niet kan duiden, maar wat hem een leven lang achtervolgt. Wanneer hij afscheid neemt van zijn ouderlijk huis en daarmee ongewild ook zijn grote liefde uit het oog verliest, begint hij aan de zoektocht naar zijn eigen leven.’

Als ik voor het eerst dit boek beluisterde (als audioboek via Storytel), vond ik het verhaal wat vreemd, fragmentarisch. ‘Waar wil de schrijver naartoe?’, was de vraag die me bezig hield.

Als ik daarna zijn werk las, wist ik waarom. De sfeer die de schrijver wil oproepen, is juist die onbestemdheid, die wat ongemakkelijk voelt. Alsof je meegesleurd wordt in het leven van een dolend personage.

Er is iets vreemd dat je van je af wil schudden, tijdens het lezen, iets onbehaaglijks, akeligs zelfs. Je vermoedt dat er onder het gebeuren en de vele bespiegelingen, een zwaar trauma ligt, en zo loopt het ook. Alleen weet je het pas echt op het einde van het boek.

Hieraan ontleent het verhaal dus wél richting en spanningsopbouw. Het hoofdpersonage zegt ook dat er op een bepaald moment dingen zullen samenkomen, die de mist zullen ophelderen. En dat stelt je als lezer wat gerust.

‘Het’ is wat de vervreemding in gang heeft gezet, iets toxisch of zelfs vernietigend, waardoor je begrijpt waarom de hoofdpersoon (is het Verbogt zelf?) zijn leven niet echt kan leven. In elke ontmoeting sluimert het afscheid, alsof de dood continu op de loer ligt en de hoofdpersoon er net aan ontsnapt.

Kleine gebeurtenissen, omstandigheden, banale voorwerpen krijgen daardoor een extra emotionele lading. Alsof alles hypersensitief wordt beleefd. Alsof alles zindert. En die zinderingen beschrijven kan Verbogt meesterlijk.

Levensbeschouwingen vind je zo wat op elke pagina. Alles is daar aanleiding toe, een kuch, de wijze waarop een naam wordt geroepen, een foto (eerste bladzijde):
‘Ik dacht na over een foto van Bob Dylan achter een piano, in strakke donkere kleding met een zonnebril op, geconcentreerd, alsof hij niet bij onze wereld hoorde en voor zover ik me een voorstelling kon maken van onze wereld, ook niet bij een andere, alleen maar bij zichzelf, wat ik ook wilde, alleen maar bij mezelf horen.’
Hier hoor je de worsteling van de hoofdpersoon, namelijk zichzelf te kunnen zijn in een wereld die niet van hem lijkt.

‘Het beschouwen heeft te maken heeft met de onderdrukking van een onbestemde angst die ik niet wil voelen’, staat er letterlijk. ‘En dat ik daar mijn handen vol mee heb, met dat beschouwen. En daardoor de ander niet echt kan bereiken.’
Is het daarom dat zijn leven een aaneenrijging is van liefdes die hem verlaten? En van zovele concrete herinneringen aan die doodlopende relaties?

Tijd en herinnering vormen de rode draad doorheen zijn boek. ‘Ineens is het vijf jaar later – ineens is het later geworden- wanneer ik vaak schrijf dat inééns iets is gebeurd, dat er inééns jaren voorbij zijn gegaan. Het is een woord dat bij mijn leven hoort: inééns.’
Stiltes vervullen een glansrijke rol in ‘als je de stilte ziet’. Want effectief, je ziet, voelt, hoort en proeft ze in kleurrijke en grijze dimensies. Alsof het leven zich in witregels afspeelt.

Als lezer krijg je een unieke kans te ervaren hoe de kleinste dingen vervuld kunnen zijn van betekenis. En hoe mooi het is, om achter het zichtbare, mogelijke onthullingen te ontwaren.

Verbogt schrijft vaak in hypothesen en houdt van het woord ‘misschien’. En van geheimen. Een wereld waarin alles duidelijk is, is niet aan hem besteed.

Ook de meest negatieve gevoelens, beschrijft de auteur zo eerlijk dat ze pijnlijk transparant en puur worden. Verbogt lezen, is met zijn ziel kijken naar de dingen. En dan wordt alles mooi, heel mooi : wonderlijk en diep ontroerend.

In het beschrijven van de vervreemding die hij ervaart ten aanzien van zichzelf en de anderen, ligt een oneindig verlangen naar verbinding besloten. Dat is volgens mij het paradoxale geheim van het succes van zijn werk. Want dit verlangen huist in ons allemaal.

Brigitte Puissant 28 juni 2023