Schrijvers en/als oplichters

The Fraud (Charlatan, in de Nederlandse vertaling) wordt aangekondigd als een boek over een historische zaak van oplichting in Victoriaans Engeland. Een slager doet zich voor als dood-gewaande aristocraat in de hoop een erfenis buit te maken, met als kroongetuige een Jamaïcaanse ex-slaaf. Het proces hield Engeland een heel jaar in de ban, waarbij een massa mensen de overduidelijk fraudulente slager gepassioneerd steunden. Die bizarre rechtzaak is voor Zadie Smith echter vooral vertrekpunt voor andere verhalen en perspectieven waarbij zekerheden over recht en onrecht, waarheid en leugen onderuit gehaald worden. Is iedereen een oplichter?

De roman wordt verteld vanuit het perspectief van Eliza Touchet, nicht en huishoudster van de nu vergeten veelschrijver William Harrison Ainsworth. Eliza is een prachtig personage: warm, grappig en slim. Met haar ironische en scherpe blik neemt ze de literaire kringen waarin Ainsworth vertoeft op de korrel: de ambities, poses, en rivaliteiten van schrijvers als Dickens, Thackeray en Byron. Met haar groot rechtvaardigheidsgevoel strijdt Eliza ook voor de afschaffing van slavernij en raakt ze gefacineerd door het leven en de persoon van de ex-slaaf, Bogle, die de slager bijstaat in het proces. En hoewel ze steeds in de schaduw stond van haar populaire neef, neemt ze nu zelf de pen ter hand.

De eerste historische roman van Zadie Smith is meteen een schot in de roos: een bijzonder rijke en gelaagde roman die tegelijk onderhoudend, meeslepend en grappig is. Smith verweeft feit met fictie en brengt negentiende-eeuwse gebeurtenissen en personages met veel verve tot leven. The Fraud toont hoe een bizar historisch proces eigenlijk verrassend hedendaags is en hoe ongelijkheden van ras, klasse en gender nog steeds onze wereld bepalen.