Voor historici, sociologen en nostalgici van vandaag en morgen dé handleiding over het leven in Frankrijk in de 20ste eeuw.

De Jaren is een collectieve autobiografie van 1941 tot 2006 in Frankrijk door de ogen van een jonge vrouw die volwassen en bejaard wordt.

Elk hoofdstuk begint vanuit een zwart-wit foto, later kleurenfoto of videofilmpje die Ernaux echter niet toont. Ze beschrijft vervolgens wat ze ziet en zich herinnert van dat moment, waar ze was met wie en hoe ze zich voelde, welke zichtbare tekens die jaren achterlieten bij haarzelf en de mensen rondom haar. Vandaaruit passeren tientallen onderwerpen de revue: school, puberteit, sexualiteit, de oorlog in Algerije, tophits, romans, filmsterren, concentratiekampen, de presidentsverkiezingen, voorbehoedsmiddelen, de Vietnamoorlog, het verplichte zondagse thuisbezoek, communisme, zelfmoord, abortus, kindertijd en toekomst, de teloorgang van het katholieke geloof, de aanbidding van het gespierde lichaam, de opkomst van de transistorradio en de aparte badkamer, extreem rechts, de centrale verwarming, het koffietoestel, super- en hypermarkten, parfums, de videocamera en walkman, bankrekeningen en hypotheekleningen enz. Sommige uitweidingen zijn verdoken aanklachten over de nog steeds ondergeschikte en ondergewaardeerde positie van de vrouw (die minstens 1/3 van haar tijd-leven aan huishoudelijk werk besteed), vrouwenrechten, recht op abortus.

Dit boek kan je niet in 3 lijnen samenvatten en het genre moet wellicht ook nog uitgevonden worden. Anders dan in een klassieke autobiografie vertelt Ernaux vanuit de derde persoon ‘ze’ waarmee ze wat afstand creëert tussen zichzelf en haar personage en tegelijkertijd ook met haar lezers. Het is als een persoonlijke encyclopedie, een reeks geschiedenislessen in reportagestijl of een verzameling ongedateerde dagboekfragmenten over een periode van meer dan 60 jaar met anekdotes maar ook gedetailleerde beschrijvingen van observaties, gevoelens, gedachten, gebeurtenissen, producten... netjes geklasseerd in chronologische volgorde.

Naar het einde van het boek toe wordt duidelijk wat de aanzet was tot dit werk. E. was zich goed bewust van de eindigheid van het en haar eigen bestaan en wilde iets tastbaars achterlaten. Enkele keren in het boek, al in 1985 wanneer ze in de ban is van Une vie van Guy de Maupassant, heeft ze het over het verlangen om haar eigen verhaal te brengen. “Dat kwellend gevoel van urgentie om een vorm te vinden voor mijn toekomstige afwezigheid”... “Iets hebben van de tijd waar we nooit meer zullen zijn”. Ze heeft het over de angst voor wat zal verdwijnen uit haar leven/geheugen en wat ze nog wil redden. Door haar individueel geheugen, door in zichzelf te kijken wilde ze de wereld - het collectieve geheugen - terugvinden met zijn verander(en)de ideëen, geloofsovertuigingen, gevoeligheden, personen, enz.

De originele versie Les années verscheen in 2008, de nederlandstalige vertaling in 2020. Annie Ernaux (°1940) vond inderdaad pas na haar pensionering de tijd om haar droom te verwezenlijken. Het resultaat is werkelijk verbluffend. Wat een huzarenstukje om al die notities die ze wellicht decennia lang heeft genomen, te ordenen, want achter elke gebeurtenis, ontdekking, nieuws zit een persoonlijk detail, verhaal, gevoel. De Jaren mag dan ook met recht en rede haar Magnum Opus genoemd worden! Ongetwijfeld werkte het schrijven van dit boek voor de auteur ook ergens therapeutisch nl. door zich eindelijk te bevrijden van die innerlijke drang die ze al van jongs af aan voelde om iets achter te laten.

Voor historici, journalisten, sociologen en nostalgici van vandaag en morgen is De Jaren/Les années dé handleiding over het leven in Frankrijk in de 20^ste eeuw.

In 2022 ontving Annie Ernaux de Nobelprijs voor literatuur.
Petje af voor deze auteur waarvan ik zeker nog meer ga lezen.